Stagflatie: definitie, herkomst en oplossing

Begrippenlijst

Wat is de betekenis van stagflatie?

Stagflatie is een combinatie van twee negatieve economische trends: stagnatie en inflatie. Stagflatie is een situatie waarbij de economie stagneert en de prijzen stijgen (inflatie). In een periode van stagflatie stijgen de kosten voor consumenten, terwijl de werkgelegenheid afneemt en de groei van de economie vertraagt.

Nog geen BUX belegger? Maak je account aan

Waar komt de term stagflatie vandaan?

De term ‘stagflatie’ werd waarschijnlijk voor het eerst gebruikt in 1965 door de Britse politicus Iain Macleod. Hij gebruikte het om de economische situatie in het VK te beschrijven tijdens een periode van stagnatie met gelijktijdige inflatie. Het werd vooral bekend tijdens de oliecrisis van de jaren zeventig, toen de prijzen voor olie enorm stegen, wat leidde tot zowel stagnatie als inflatie wereldwijd.

Stagflatie vs. inflatie

Hoewel stagflatie en inflatie beide betrekking hebben op stijgende prijzen, zijn ze niet hetzelfde. Inflatie is geleidelijke, algemene prijsstijging van goederen en diensten over een bepaalde periode, terwijl stagflatie een combinatie is van stagnatie (langzame of geen economische groei) en hoge inflatie.

De geschiedenis van stagflatie

Stagflatie werd een bekend fenomeen in de jaren zeventig. De eerste en tweede oliecrisis die werden veroorzaakt door de OPEC-landen en onrust in het Midden-Oosten, leidde tot een wereldwijde stijging van de olieprijzen. Dit zorgde ervoor dat de kosten van energie – en daarmee bijna alle producten – flink duurder werden. Met als gevolg een loon-prijsspiraal en lage groei, wat het leven van consumenten duurder maakte en bedrijven onder druk zette. De situatie werd moeilijk voor regeringen en centrale banken, omdat men lang dacht dat inflatie en stagnatie niet samen gingen. Het bestrijden van de stagnatie met beleid zou de inflatie verergeren, en vice versa.

Het einde van stagflatie in de jaren zeventig

De crisis werd pas beëindigd in de vroege jaren tachtig door de Amerikaanse centrale bank, onder leiding van Paul Volcker, die de rente drastisch verhoogde om de inflatie te breken. Deze harde maatregel veroorzaakte weliswaar een korte, zware recessie, maar slaagde erin de inflatieverwachtingen te stabiliseren en de economie uit de greep van stagflatie te bevrijden.

De recentste tekenen van stagflatie waren in 2022, toen de olie- en gasprijzen flink stegen door de oorlog in Oekraïne.

Hoe kan stagflatie ontstaan?

Stagflatie kan op twee manieren ontstaan: grondstofprijzen die ineens erg toenemen of ongunstig monetair beleid. 

1. Hogere grondstofprijzen

Meestal wordt dit veroorzaakt door externe aanbodschokken, zoals een plotselinge stijging van de grondstofprijzen als olie of gas door conflicten of natuurrampen. Deze schokken leiden tot hogere kosten voor bedrijven, wat resulteert in stijgende prijzen voor consumenten. Een cappuccino die bijvoorbeeld eerst € 2 kostte, is door de stijging € 4 geworden. Tegelijkertijd kunnen bedrijven moeilijker winst maken door die hogere kosten, wat leidt tot een afname in productie en werkgelegenheid.

2. Ongunstig monetair beleid

Ongunstig monetair beleid kan ook stagflatie veroorzaken. De centrale bank vergroot de hoeveelheid geld enorm, terwijl de overheid tegelijkertijd bedrijven belemmert en de industrie schaadt. Dit dilemma maakt het voor beleidsmakers zeer moeilijk om stagflatie te bestrijden, omdat het ene beleid de economie schaadt en het andere beleid de waarde van geld laat dalen.

Hoe merk je stagflatie?

Stagflatie merk je in het dagelijks leven door een combinatie van hoge prijzen en economische stagnatie. Zo is er een hoge werkloosheid en kom je minder snel aan een nieuwe baan, omdat bedrijven geen of minder winst maken. Ze zijn dus genoodzaakt om personeel te ontslaan. Daarnaast stijgen de prijzen van basisbehoeften als voedsel en energie. Hogere inflatie zorgt voor flink wat koopkrachtverlies voor consumenten. Ook groeit de economie niet, waardoor er geen nieuwe banen bijkomen en bedrijven vrijwel niet kunnen investeren. De combinatie van werkloosheid en stijgende kosten maakt het voor veel mensen moeilijk om vooruit te komen.

Hoe los je stagflatie op?

Stagflatie kan voor een dilemma zorgen op economisch gebied en is moeilijk op te lossen, omdat de gebruikelijke maatregelen tegen inflatie de economie verder kunnen verzwakken, terwijl maatregelen om de economie te stimuleren de inflatie kunnen aanwakkeren. Toch zijn er drie mogelijkheden:

1. Verlaag de rente: Centrale banken verlagen vaak de rente om een stagnerende economie uit het slop te trekken en meer geld in omloop te brengen. Het doel is om mensen te stimuleren om meer geld uit te geven en te investeren. Er komt dus meer geld in omloop om de economie een duw in de juiste richting te geven.

2. Verhoog de rente: Wanneer de inflatie hoog is, verhogen centrale banken vaak de rente om de economie af te koelen. Er is namelijk veel vraag naar producten en diensten, en bedrijven kunnen de vraag niet bijhouden. Er ontstaat schaarste en de inflatie stijgt. Een hogere rente zorgt ervoor dat sparen meer oplevert en dat lenen minder aantrekkelijk is, waardoor mensen minder geld uitgeven.

3. Pak de kern aan: Het probleem aanpakken, zoals het zoeken naar alternatieven voor sterk gestegen grondstoffen of het verbeteren van de toeleveringsketens, kan de situatie stabiliseren.

De invloed van stagflatie op de beurs

Stagflatie heeft ook invloed op de beurs, hoewel dit voor beursgenoteerde bedrijven wisselend is. Bedrijven die essentiële producten en diensten leveren, zoals de gezondheidszorg, basisconsumptiegoederen en nutsbedrijven, hebben meestal minder last van stagflatie. Daarentegen hebben bedrijven die afhankelijk zijn van grondstoffen het doorgaans moeilijker. Grofweg omdat bij stagflatie grondstofprijzen stijgen.

Wat moet je als belegger doen bij stagflatie?

Als belegger is het verstandig om te begrijpen dat stagflatie de financiële markten onder druk zet en de waarde van je investeringen kan beïnvloeden. Daarom is het aan te raden om je portfolio te diversifiëren om het risico te spreiden over diverse sectoren. Daarnaast is het advies om geduldig te zijn. Stagflatie kan namelijk volatiliteit veroorzaken. Blijf vasthouden aan je langetermijnstrategie en vermijd impulsieve beslissingen.

Ben je nog geen BUX-belegger?
Maak in enkele minuten je account aan en begin met het opbouwen van je vermogen.

Beleggen brengt risico’s met zich mee. Je kunt je inleg verliezen.

Alle opvattingen, meningen en analyses in dit artikel dienen niet geïnterpreteerd te worden als persoonlijk investeringsadvies. Individuele investeerders dienen hun eigen beslissingen te maken of onafhankelijk advies in te winnen. Dit artikel is opgesteld met het oog op het voorzien van informatie en dient te worden beschouwd als marketingcommunicatie.